PORTRET VAN EEN COMPUTERPIONIER | ALAN TURING
Er zijn aardig wat invloedrijke personen in de computerwetenschap en er komen nog steeds knappe koppen bij. Sommigen zijn bekend, anderen wat minder. We hebben een selectie gemaakt van een aantal inspirerende pioniers om te portretteren.
In dit artikel zetten we Alan Turing in de schijnwerper. De man die de codes van de Duitsers kraakte en de geallieerden hielp om de Tweede Wereldoorlog te winnen. Hij was een visionair, computerpionier en een fanatieke hardloper.
In den beginne
Alan Turing werd op 23 juni 1912 in Londen geboren. Zijn vader was een Britse ambtenaar in India en zijn moeder een Ierse aristocraat. Al vroeg werd zijn intellectuele capaciteit duidelijk. Op zijn zesde leerde hij zichzelf lezen en schrijven. Niet veel later bestudeerde hij insecten en maakte hij collecties van kevers en vlinders. Tijdens zijn tienerjaren bouwde hij zelfs een elektrische schokmachine, vermoedelijk om via mieren te willen begrijpen hoe elektrische signalen binnen zenuwstelsels plaatsvinden.
Op de middelbare school las hij al geavanceerde wiskundige boeken, loste complexe problemen op en deed mee aan wiskundewedstrijden. Als student las hij boeken over formele logica, cryptografie, bestudeerde de werken van filosofen en had belangstelling voor literatuur en poëzie. Hij schreef zelf gedichten en experimenteerde met het maken van zijn eigen codes.
Een combinatie van deze brede interesses en nieuwsgierigheid hebben duidelijk de basis gelegd voor zijn werk en prestaties op het gebied van computerwetenschappen, wiskunde en logica.
Foto van Alan Turing uit het boek Prof – Alan Turing Decoded van zijn neef Sir Dermot.
De Turingmachine – kan een machine elke wiskundige functie uitvoeren
In de jaren 1930, terwijl hij werkte aan zijn doctoraat in de wiskunde, was Turing verbonden aan de Universiteit van Cambridge. Hier ontwikkelde hij zijn beroemde concept van de Turingmachine. Hij wilde de vraag beantwoorden of er wiskundige problemen zijn die niet kunnen worden opgelost door een algoritme, een stapsgewijze procedure voor het oplossen van een probleem.
De Turingmachine is uitgegroeid tot een van de meest fundamentele concepten in de computerwetenschap en wordt vaak gebruikt als een theoretisch model om te laten zien welke problemen wel of niet berekenbaar zijn. Dit vormde de basis voor de ontwikkeling van de eerste echte computers en hiermee wordt Turing gezien als een van de grondleggers van de moderne informatica.
Een ander beroemd concept dat door hem is uitgevonden is de Turingtest. Dit werk heeft een belangrijke rol gespeeld in het denken over kunstmatige intelligentie (AI). Daarover later meer want we gaan chronologisch gezien eerst de Tweede Wereldoorlog in.
De briljante codekraker
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Turing als cryptanalist voor de Britse overheid. Hij ontwikkelde de Bombe, een apparaat dat de Duitse Enigma-code kon kraken en de geallieerden hielp om belangrijke Duitse communicatie te ontcijferen.
Een minder bekend feit is dat Turing ook betrokken was bij het ontwerp van de logica en de programmering van de Colossus. Deze was in staat om complexere cryptografische systemen te kraken, zoals de Lorenz-codering, dat werd gebruikt om geheime communicatie te beveiligen tussen Duitse militaire commando's en hooggeplaatste officieren.
De Bombe. Foto: medium.com
Zijn bijdragen aan de geallieerde oorlogsinspanningen werden geprezen maar vanwege de geheime aard van zijn werk niet openlijk erkend.
Na de oorlog werkte Turing aan verschillende academische- en onderzoeksinstellingen, waaronder de Universiteit van Manchester. Daar was hij betrokken bij het ontwikkelen van de Manchester Mark 1. De eerste computer (ter grootte van een klein kantoor) dat gebruik maakte van opslagcapaciteit. De computer werd in 1949 operationeel en ingezet voor verschillende toepassingen, zoals wetenschappelijke berekeningen, cryptografie en het uitvoeren van de eerste experimenten met kunstmatige intelligentie.
De Turingtest – hoe intelligent is een machine
In 1950 publiceerde Turing het artikel "Computing Machinery and Intelligence", waarin hij de beroemde "Turingtest" voorstelde. Dit is een manier om de intelligentie van machines te beoordelen door te kijken of een mens het verschil kon zien tussen de antwoorden van een mens en een machine in een gesprek.
De test was bedoeld om te meten of een machine in staat is om menselijk gedrag zo overtuigend na te bootsen dat het niet te onderscheiden is van een mens. Deze manier van denken is nog steeds relevant en heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van chatbots, virtuele assistenten en andere AI-toepassingen die menselijke interactie nabootsen.
Turing zijn visie op kunstmatige intelligentie omvatte het idee dat machines op een dag zouden kunnen denken en redeneren zoals mensen, zonder enige vorm van discriminatie op basis van ras, geslacht, religie of seksuele geaardheid.
Schematische weergave van de "standaard interpretatie" van de turingtest. Bron: Wikipedia.
Maar niet alles ging van een leien dakje
Naast zijn enorme prestaties heeft Alan Turing ook te maken had met moeilijkheden en tegenwerking. Hij was homoseksueel in een tijd waarin homoseksualiteit illegaal was in het Verenigd Koninkrijk. Om die reden werd hij in 1952 gearresteerd voor "grove onfatsoenlijkheid”.
Hij werd veroordeeld tot een chemische castratie waarbij hij werd gedwongen om hormoonbehandelingen te ondergaan om zijn seksualiteit te onderdrukken. Hij pleegde zelfmoord in 1954, slechts enkele weken voor zijn 42e verjaardag.
De erkenning kwam pas laat
Het duurde een tijdje voordat Alan Turing de erkenning kreeg die hij verdiende. In de jaren 60 begonnen wetenschappers zijn werk opnieuw te evalueren en te waarderen, en zijn bijdragen werden alom erkend als cruciaal voor de ontwikkeling van de informatica.
In 1966 werd Alan Turing postuum geëerd door de Association for Computing Machinery (ACM) die de Turing Award instelde met een speciale vermelding en eerbetoon als de inspiratie voor de naam van de prijs. De Turing Award wordt jaarlijks uitgereikt aan individuen en teams die buitengewone bijdragen hebben geleverd aan de informatica en de computertechnologie. Het wordt beschouwd als de meest prestigieuze prijs binnen het vakgebied.
In 2009 heeft de Britse premier Gordon Brown publiekelijk zijn excuses aangeboden voor de manier waarop Turing werd behandeld vanwege zijn homoseksualiteit. In 2013 werd Turing postuum vergeven voor zijn veroordeling en zijn naam werd verwijderd van de lijst van mensen die veroordeeld zijn voor homoseksualiteit in het Verenigd Koninkrijk.
In 2019 kondigde de Bank of England aan dat Alan Turing de nieuwe afbeelding zou worden op het 50-ponds bankbiljet, als erkenning voor zijn bijdrage aan de informatica en zijn rol als oorlogsheld.
Turing op een 50 -ponds bankbiljet.
Geïnteresseerd om zijn leven verfilmd te zien? Bekijk dan “The Imitation Game” (2014), geregisseerd door Morten Tyldum en met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol.
